Het Semini beeldje, ingewerkt boven de toegangspoort van Het Steen, is één van de oudste beelden in Antwerpen. Het is een heidens symbool voor vruchtbaarheid en voorspoed dat een belangrijk onderdeel is van de folklore van de stad. Er bestaat geen zekerheid over de exacte herkomst en betekenis van het beeldje, waardoor het doorheen de eeuwen steeds onderwerp was van verschillende interpretaties. Voor kunstenaar Sharon Van Overmeiren was deze open geschiedenis van het historische beeld een dankbaar vertrekpunt voor de opdracht een nieuw kunstwerk te maken geïnspireerd door de Semini figuur. De kunstenaar ziet de verschillende lagen van betekenis en interpretatie rond het beeld als de lagen van de rivierbodem, die met de getijden bloot komen te liggen en weer verdwijnen. Het beeld dat Van Overmeiren maakte is dan ook als het ware uit de Scheldegrond opgevist: alle betekenislagen van het verleden hangen er aan vast.
Sharon Van Overmeiren, die zelf nabij Het Steen opgroeide, brengt in haar nieuwe werk verschillende historische en visuele referenties samen in een unieke sculptuur. Deze werd vervaardigd in smeedijzer, brons en klei, materialen die verwijzen naar de kleuren en texturen van Het Steen zelf. In haar geheel eigen beeldtaal omarmt de kunstenaar de ongetemde energie die Semini als pre-christelijk, erotisch geladen afgodsbeeld oproept en kanaliseert deze in een uitgelaten hedendaags kunstwerk.
Het nieuwe werk draagt de titel De Gulle Waard/The Generous Gatekeeper. Deze waard of gastheer volgt in de voetsporen van folklorefiguren als Lange Wapper en Druon Antigoon, de eerdere bewoners van Het Steen. De waard is gul en verwelkomt bezoekers met een grote glimlach en open armen.
De smeedijzeren sokkel waarop het beeld staat is als een kooi met golvende spijlen. Dit is enerzijds een verwijzing naar de stromende rivier vlakbij –vroeger en vandaag de levensader van de stad– en anderzijds naar de historische functie van Het Steen als gevangenis. De burcht was tevens een veilige bewaarplaats voor schatten en rijkdommen, en was een bastion van macht en welvaart. Dit wordt door de kunstenaar in beeld gebracht in de vorm van juwelen, een kroon, kettingen, sleutels en sloten, allemaal vervat in het bronzen onderstel van het beeld. Deze overdaad aan “bling” wordt beschermd door draken en slangen die grijnzend (of is het lachend?) voor zich uit kijken. Van Overmeiren liet zich hier inspireren door een historische interpretatie van het originele Semini beeldje waarbij de benen van het figuurtje als slangen werden beschouwd.
Het bovenstuk, met de hand in klei vervaardigd, herneemt de vorm van het historische Semini beeldje dat met benen en armen gespreid staat. Door deze vorm te herhalen ontstaat een slingerende opwaartse beweging die eindigt in twee open armen. De figuur verwelkomt de bezoekers en de ganse wereld in Het Steen en de stad. Deze keramische totem bevat organische motieven van korenaren, archaïsche symbolen voor vruchtbaarheid en voorspoed, alsook hartjes, symbool voor liefde en passie.
Het beeld werd ingehuldigd op 24 september 2021 en gemaakt in opdracht van Visit Antwerpen in samenwerking met Kunst in de Stad – Middelheimmuseum, in dialoog met de vereniging Antwerps Komitee Semini In Ere.
Sharon Van Overmeiren, De Gulle Waard (2021) © Matthias De Boeck
Over Sharon Van Overmeiren
Sharon Van Overmeiren (Antwerpen, 1985) is beeldend kunstenares. In haar werk combineert ze vrijelijk vormen en motieven ontleend aan uiteenlopende bronnen, van de klassieke oudheid tot de popcultuur en van Middeleeuwse heraldiek tot precolumbiaanse beeldhouwkunst. Zo ontstaan wat Van Overmeiren zelf ‘fictieve sculpturen’ noemt, figuren wiens verhaal of identiteit nooit in één keer gevat kan worden.
