Wat is de collectie Kunst in de Stad?
De collectie Kunst in de Stad bevat alle kunstwerken, standbeelden en monumenten in de publieke ruimte die deel uitmaken van het stedelijke kunstpatrimonium. Dit wil zeggen dat alle collectiestukken ten minste deels met publieke middelen zijn aangekocht of geproduceerd, of geschonken zijn aan de stad. Het gaat dus om kunst die ons allen toebehoort en die dag en nacht te zien is.
De collectie Kunst in de Stad bevindt zich op de grens tussen roerend en onroerend erfgoed: ze maakt deel uit van de textuur van de stad zelf. Beelden en monumenten zijn vaak niet alleen plaatsgebonden, maar ook “plaats bepalend” en geven zo betekenis aan onze gemeenschapsruimte.
De collectie Kunst in de Stad omvat meer dan 250 kunstwerken, zowel historische beelden en monumenten alsook moderne en hedendaagse kunstwerken. Behoren niet tot collectie Kunst in de Stad: street art, stripmuren, poëziemuren, kunstwerken die onlosmakelijk deel uitmaken van de architectuur van stedelijke gebouwen, tijdelijke initiatieven van derden en kunstwerken in privébezit zichtbaar in de publieke ruimte.
Binnen de collectie is een belangrijke plaats weggelegd voor standbeelden en monumenten die de geschiedenis en folklore van de stad Antwerpen verbeelden. Schilders als Rubens en Teniers, schrijvers als Conscience en Van Ostaijen, staatshoofden en burgemeesters, en fictieve figuren als Lange Wapper.
Hierbij dient erkend te worden dat het profiel van deze collectie op dit moment niet divers of inclusief is, noch in gehuldigde personen, noch in makers. Kunst in de Stad zet zich in om hier onderzoek naar te doen, om actief te bevragen welke vanzelfsprekendheden uit het verleden vandaag met een andere blik bekeken worden, en hoe de collectie naar de toekomst toe op een meer inclusieve en maatschappelijk representatieve manier uitgebreid kan worden. Anders dan voor de Middelheimmuseumcollectie, die vertrekt vanuit de premisse van de artistieke autonomie van de museale ruimte, wordt de Kunst in de Stad collectie ontwikkeld vanuit een bemiddelende rol ten aanzien van de stad Antwerpen als opdrachtgever enerzijds en kunstenaars, instellingen, organisaties, verenigingen en burgers anderzijds. De collectie Kunst in de Stad wordt verzameld en beheerd voor het maatschappelijk belang en de gedeelde stedelijke ruimte. De collectie wordt bovendien ontwikkeld vanuit een lange termijnperspectief: de permanente kunstingrepen in de stad zijn er niet alleen voor de huidige bewoners, maar ook voor de toekomstige generaties.
De hoge zichtbaarheid van deze collectie, kan een publiek debat op gang brengen over het maatschappelijk draagvlak voor bepaalde werken. Een kunstcollectie in de publieke ruimte inspireert, zelfs meer nog dan een museumcollectie, meer en verschillende stemmen om zich uit te spreken over hun relatie tot een bepaald collectiestuk.
Kunst in de Stad ziet het als haar opdracht om een lang volgehouden proces van actief kijken, luisteren, bevragen, leren en ontwikkelen aan te gaan. In dit proces willen we samen met experts van buiten de organisatie, met collega’s én met publiek, actief en kritisch onderzoeken welke normatieve structuren en praktijken het kunstpatrimonium in de stad gevormd hebben. Zo kunnen we een gedeeld bewustzijn creëren over welke (historische) momenten en verhalen we verbeelden in onze stad, vanuit de overtuiging dat moderne en hedendaagse kunst (het ‘nieuwste erfgoed’) de culturele erfenissen bepaalt voor de komende generaties.
Voor Kunst in de Stad wordt een internationaal professioneel referentiekader gehanteerd, alsook een op maat gemaakt collectiebeleid. Waardering van het historische erfgoed wordt gecombineerd met de ambitie hedendaagse (beeldhouw)kunst een prominente plaats te geven in de stad.
Informatie en kennis over de collectie wordt vergaard via archiefonderzoek, interviews met kunstenaars, en thematische onderzoeksprojecten. Deze informatie wordt toegankelijk gemaakt voor bewoners, bezoekers en kunstprofessionals via digitale en analoge communicatiekanalen, een collectiedatabank (binnenkort online) en tijdelijke projecten waarin specifieke werken of clusters van collectiestukken onder de loep worden genomen.
Aankopen en schenkingen
Er zijn verschillende manieren waarop de collectie kan groeien: een kunstenaar kan gevraagd worden een nieuw werk te maken in opdracht van de stad, vaak voor een specifieke locatie, of een bestaand werk kan aangekocht of geschonken worden. Kunst in de Stad werkt als stedelijke dienst ook regelmatig samen met de districten, die desgewenst geadviseerd en begeleid worden in het opzetten en voltooien van artistiek opdrachtgeverschap. Zo streeft Kunst in de Stad naar een duurzame en kwalitatieve ontwikkeling en spreiding van de collectie.
Onderhoud en restauraties
Kunst in de Stad voorziet in het preventief onderhoud van de collectiestukken. Dat wil zeggen dat er actief toegezien wordt op de goede staat van de beelden en monumenten, zodat deze niet in verval geraken. Een gespecialiseerde poetsploeg zorgt dat kunstwerken in de stad er het hele jaar door netjes bijstaan. Kunst in de Stad overziet ook, in samenwerking met andere stadsdiensten, de nodige restauraties van de vele historische monumenten en beelden in de stad.
Enkel werken opgenomen in de collectie Kunst in de Stad worden onderhouden door Kunst in de Stad – Middelheimmuseum.
Hebt u opmerkingen of vragen over het onderhoud van een kunstwerk of monument in uw buurt? Email dan naar kunstindestad@antwerpen.be.
Adviescommissie
De commissie Kunst in de Stad verleent artistiek en technisch advies aan het college van burgemeester en schepenen in functie van de uitbreiding van de collectie Kunst in de Stad en andere vragen over kunst in de publieke ruimte. Deze commissie geeft ook advies over projecten van districten, burgerinitiatieven en private kunstprojecten in de publieke ruimte van Antwerpen. De commissie bestaat uit de directeur van het Middelheimmuseum, de curator en de collectiemedewerker van Kunst in de Stad, afgevaardigden van de stedelijke diensten Stadsontwikkeling, AG VESPA, de Stadsbouwmeester en externe adviseurs.