Ontwikkeling verbindingsplek
Op de grens tussen het museum en het ziekenhuis creëren we een toegankelijke verbindingsplek. Er komt ook een nieuwe toegang, zodat patiënten en buren het kunstpark vlot binnen kunnen. De rust van het park en de inspirerende kunstcollectie vormen een veilige ‘tussenruimte’ tussen de beslotenheid van de zorginstellingen en de drukte van de stad.
De inrichting van deze plek is het eerste concrete resultaat van de samenwerking met de ZAS Universitaire Kinder- en Jeugdpsychiatrie Antwerpen (ZAS UKJA) en UAntwerpen. Samen met deze buren wil het Middelheimmuseum, als museum en park, de lokale gemeenschappen nog meer betrekken. We doen daarvoor ook een beroep op andere stedelijke diensten zoals de Groendienst.
Nieuwe toegang tussen ziekenhuis en museum
Vandaag zijn het ziekenhuis en het museum van elkaar gescheiden door een hek, een druk fietspad, voetpad, een parking en een (bus)laan. Met Vlaamse subsidies ontwikkelen we een betere verbinding. Zo hoeven patiënten, hun familie en het zorgpersoneel niet langer de omweg te maken langs de drukke Lindendreef, maar kunnen ze snel en veilig het museum in. Ook alle andere buurtbewoners, studenten en bezoekers zullen deze nieuwe toegang kunnen gebruiken.
De opdracht voor het ontwerp is toegekend aan Donker Design. Om de noden van een veilige, laagdrempelige toegang goed in kaart te brengen, komt er een voorlopig ‘experimenteerpoortje’. Zo kunnen we testen hoe deze doorgang handig en veilig kan gebruikt worden.
Eerste fase: focus op jonge patiënten
Kunst en natuur bevorderen het welbevinden en de mentale gezondheid. In het Middelheimmuseum komen beide elementen samen. Dus vroegen we ons af: hoe kunnen we deze troeven actief inzetten?
In een eerste onderzoeksfase, tot de zomer van 2024, focust het onderzoek op de kinderen en jongeren van de ZAS Universitaire Kinder- en Jeugdpsychiatrie Antwerpen op de Middelheimziekenhuis-site. Hoe kan het museum deze psychisch kwetsbare jonge patiënten ondersteunen in hun herstel? Hoe past dit binnen het therapeutische traject en de zorg door de begeleiders?
We ontwerpen de nieuwe verbindingsplek in cocreatie met de kinderen en jongeren van ZAS UKJA. Voor elk van de zeven zorgeenheden organiseerde ZAS UKJA een creatieve groepssessie in oktober. Ook bij elke stap van de ontwikkeling van het ontwerp tot eind 2025 blijven de jonge patiënten nauw betrokken. Het helpt hen hun talenten te ontplooien, en kan ook helpen hun plek te vinden in de maatschappij.
Samenwerking met de buren
Aan het onderzoek werken naast de experten van de kinder- en jeugdpsychiatrie van ZAS ook twee faculteiten van UAntwerpen mee. De ontwerpvoorstellen worden ontwikkeld door zowel specialisten in gezondheidswetenschappen als door ontwerpwetenschappers gespecialiseerd in ‘healing environments’ en stedenbouw.
Ook studenten doen actief mee: verschillende werkgroepen buigen zich over uitdagingen op het vlak van ruimte en dienstverlening in deze zone. Dit project geeft hen inzicht in de noden en uitdagingen van echte gebruikers. Het kunstpark biedt hen een inspirerende context om de betekenis van ruimte in relatie tot welbevinden te herdenken.
Ontwikkeling nieuw aanbod met universiteit
Vanaf najaar 2024 breiden we het onderzoek uit naar de patiënten, bezoekers en personeelsleden van het ziekenhuis, de studenten en personeelsleden van UAntwerpen en de buurtbewoners. Samen met de universiteit onderzoeken we daarom hoe buurtbewoners het kunstpark en zijn omgeving vandaag gebruiken, en hoe we hen in de toekomst beter kunnen betrekken bij de werking van het museum.
We tekenden daarvoor een overeenkomst met UAntwerpen, waarbij we ons allebei engageren om de onderzoeksresultaten en een deel van het nieuwe publieksaanbod (o.a. rondleidingen, workshops, lezingen, spel, ...) samen in te zetten.
We onderschrijven ook allebei het ‘One Health’-principe van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Dit principe benadrukt hoe een goede integratie van gezondheid en omgeving bijdraagt tot een betere gezondheid, zowel preventief als herstellend.
Deze zomer al gaan de eerste zomerkampen door in het museum, waarin kinderen en jongeren van ZAS UKJA creatief aan de slag zullen gaan met de zomertentoonstelling ‘COME CLOSER’.
Daarnaast lopen binnen de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen van UAntwerpen meerdere studies naar de herstellende of therapeutische functie van een groene omgeving, en ook naar ‘kunst op doktersvoorschrift’.
